|
Internet - bu jahon
kompyuter tarmoqlari majmuidir. Internet kupgina imkoniyatlarga
ega. Internet imkoniyatlari bilan to`laroq tanishish maqsadida uning
tarixiga sayoxat qilamiz.
1960 - yillari Karib mojarosidan so`ng, AQSHning ilmiy markazlaridan
biri bo`lgan RAND CORPORATION korxonasi, birinchi marta butun mamlakatni
qamrab oladigan markazlashmagan kompyuter tarmog`ini yaratishni
taklif qildi. Bu loyixani amalga oshirishdan maqsad xarbiy muassasalar,
ilmiy va o`quv markazlari kompyuterlarini bir tarmoqqa birlashtirishni
markazlashtirish edi. Maqsad yadro quroli hujumida ham, tarmoqning
bir necha qismi ishdan chiqqan xolda ham ishlash faoliyatini saqlab
qoladigan sistemani yaratish edi. Bunday sistemani tarmoqlar soni
ko`p bo`lgandagina amalga oshirsa bo`lar edi. Shunday qilib, Internet
asos solindi.
1964 - yili 4 tarmoqdan iborat AQSHning eng nufuzli tekshirish institutlarida
joylashgan ARPANET tarmog`i yaratildi. Boshida olimlarnnig tadqiqot
ishlarida foydalanilgan tarmoq, keyinchalik ularning safsata sotishning
kompyuterlashgan zanjiriga aylandi. Ammo shunday tarmoq yaratishning
o`zi katta muvaffiqiyat edi. 70 - yillarda tarmoq ancha o`sdi. Endi
tarmoqning tuzilishi unga xoxlagan kompyuterni ulash imkoniyatini
beradi. Keyinchalik 1974 - yilda tarmoqlarni birlashtiruvchi TCP
/ IP protokoli tuzildi va tarmoqning rivojlanishiga turtki bo`ldi.
Chunki tarmoqqa ixtiyoriy kompyuterni ulash imkoniyati paydo bo`ldi.
1983 - yilda ARPANET INTERNET deb atala boshlandi va u juda kuchli,
bir - biri bilan bog`langan kompyuterlar va tarmoqlar to`plamidan
iborat sistemaga aylandi. 1980 - yillar INTERNET ning keskin usish
davri bo`ldi. Kompyuterlarning markazlashmagan boshqarish tarmog`i
bilan bog`lanish sxemasi butun dunyoga tarqaldi va chet el tarmoqlari
tashkilotchilari AQSH tarmog`iga ulanishga rozi bo`lishdi. INTERNET
ning butun dunyoni qamrab olishi quyidagi tarmoqlarning qo`shilishi
xisobiga bo`ldi:
• EUNet - Evropadagi
UNIX mashinalari tarmog`i (1982 yil)
• EARN
- O`quv va ilmiy - tekshirish muassasalarining tarmog`i (1983 yil)
•
JUNET - Yaponiyadagi UNIX mashinalarining tarmog`i (1984 yil)
•
JANET - Buyuk Britaniyaning birlashgan akademik tarmog`i (1984 yil)
1980 yillar davomida
AQSH ning eng tanilgan korxonalari NSFNET Prinston, Pittsburg, Kaliforniyaning
Santa - Barbara unversiteti va Kornell universitetida beshta superkompyuter
markazlarini tashkil etishdi. Bu besh markazni AQSHda "Internet
Backbone" (Internet asosi) deb atashadi. NSFNET 56 kbayt/s
oshishiga sababchi bo`ldi. 1987 - yili Internetga ulangan kompyuterlar
soni 10000 ta bo`lsa, 1989 - yili 100000 taga etdi.
90 - yillar Internetda
xizmat tarmoqlari tashkil qilingan davr bo`ldi. 1990 yili Bill Xilan,
Elan Emtij va Piter Deych Archie programmasini ishlab chiqishdi.
1991 - yili NSFNET tarmog`i takomillashtirildi va uzatish tezligi
44.736 mbayt/s ga etdi. Shu yili Bryuster Kaale WAIS programmasini
tuzdi, Minnesota unversitetida Pol Lindner va Mark Mak - Kayl tomonidan
Gopher programmasi tuzildi. Bu voqealardan keyin 1992 yili
Nevada shtati universitetida yaratilgan Veronica sistemasi
ishga tushirildi. Shu sababli 1992 yili tarmoqdagi kompyuterlar
soni milliondan oshib ketdi.
Internetning 1990 -
yillardagi rivojlanishiga asosiy World Wide Webning (Butun Dunyo
Tarmoqg`i) tuzlishi bo`ldi. 1990 - yil noyabrda Evropa atomni tekshirish
markazi (CERN) xodimi Tim Berns - Li WWW tarmog`ining birinchi nusxasini
yaratdi, lekin u 1992 - yilgacha ishga tushirilmadi. 1993 - fevralida
NCSA (Nationol Center for Supercomputer Applications, Super kompyuterli
Xisoblash Markazi) Mosaic programmasining alfa - versiyani tuzdi.
1993 - yil sentyabrida birinchi ishlovchi Mosaic versiyasi ishlab
chiqildi va axborot okimi WWW bo`yicha 1% ni tashkil qildi. 1993
-yil oktiyabrida 200 ta WWW - servir ishga tushirildi. Keyingi yillar
Internet va WWW ning rivojlanishi yanada tezroq suratda bo`ldi.
WWW serveri va tarmoqdagi kompyuterlarning aksariyati AQSHda joylashgan.
Internetning keskin
rivojlanishi va WWW bo`ylab sayoxatlarning ommaviylashishi shunga
olib keldiki, ularni bir xil deb tushuna boshlashdi. Kelinglar,
avvalo shuni xal qilib olaylik Internet va Butun Dunyo Tarmog`i
bir xil emas. Internet butun dunyo kompyuterlar tarmoqlarining to`plamini
belgilaydi. Internet turli xil kompyuter xizmatlarni ko`rsatadi.
Bu - elektron pochta, Usenet telekonferensiyalari, FTP ma`lumotlar
fayllarini uzatish sistemasi, Telnet uzoqdan terminalga kirish sistemasi,
Gopher sestemasi va Butun Dunyo Tarmog`i - WWW.Demak WWW Internetning
faqatgina bir qismidir. Lekin U Juda tez rivojlanmoqda.
Web ning asosiy rivojlanish
pog`onalaridan biri 1993 - yilda chiqarilgan Mosaic for Windows
brauzer programmasiga to`g`ri keladi. 2 - avlod programmasi Netscape
brauzeri bozorda Mosaic for Windows dan keyin darxol paydo bo`ldi.
Mosaic for Windows World Wide Web dunyosi eshigini foydalanuvchilarga
biroz ochib bergan bo`lsa, Netscape o`zining funksional imkoniyatlari
bilan bu eshikni millionlab foydalnuvchilarga keng ochib yubordi.
WWW - Internetning
eng ommabop xizmat turidir. Unga ulanish uchun kopyuter bilan modem
etarlidir. Shuning uchun Butun dunyo tarmog`i butun olamni axborotlar
ombori - kutubxonaga aylanib qoldi va u dunyoga yoyildi. WWWda ma`lumotlar
sahifalarda joylanadi. WWW sahifalari soni oxirgi 3 yilda yuz milliondan
oshib ketdi. Bu sahifalar Egasi kim? Ular yirik korporasiyalar
yoki kichik korxonalar, universitet va maktablar, tashkilotlar,
jurnal va ro`znomalar yoki oddiy shaxslardir. Bu sahifalarda turli
- tuman ma`lumotlar joylanadi. Hozirgi kunda WWW axborot olishning
va tarqatishning eng qulay usulidir.
Demak Internet bu kompyuter
tarmoqlari majmui bo`lib, uning qo`yidagi imkoniyatlari mavjud:
Axborotni o`qish va tarqatish.
• Ma`lumotni
nomiga qarab tezda topish.
• Ma`lumot
nusxasini ko`chirib olish.
• Xat
almashish.
• Telekonferensiyalarda
ishtirok etish.
• Muzokaralar
olib borish.
• Muloqat
qilish.
|
